درباره سلفژ یا آوازخوانی
سُلفِژ (به فرانسوی: solfège) یا سرایش، در موسیقی، تکنیکی آموزشی برای آموزش نواک و آوازخوانی است که در آن هر نُتِ میزان با سیلاب خاصی که سیلابُ سُلفژ (یا سُلافاسیلاب) نامیده می‌شود، خوانده می‌شوند. هفت سیلاب که عملاً استفاده می‌شوند عبارت‌اند از: دو، رِ، می، فا، سُل، لا، سی (یا تی).
برای سلفژ میتوان تعاریف متعددی بیان نمود. سلفژ را میتوان خواندن مجموعه‌ای از نت‌ها به صورت پی‌درپی و پشت سرهم و با رعایت قوانین نت‌ها و سکوت‌ها معرفی کرد. پایهٔ یادگیری سلفژ دانستن ارزش زمانیِ هر نت است و در کنار این باید ارزش زمانیِ هر سکوت را نیز بدانیم.
برای اینکه با سلفژ بیشتر آشنا شویم و مقاله را شروع کنیم در ابتدای کار لازم می‌بینم سوالی را مطرح کنم. به نظر شما می‌شود بدون اینکه با واژه‌ها، کلمات و قواعد نگارش آشنا بود یک رمان نوشت یا یک رمان را در برنامه زنده رادیویی اجرا کرد و آن را خواند؟ قطعا جواب این سوال منفی است.
آموزش موسیقی نیز به همین صورت میباشد، اگر شما هم به دنبال یادگیری موسیقی هستید در ابتدایی ترین گام باید با واژه‌ها و کلمات موسیقی آشنا شوید سپس نوع اجرا و خوانش این واژه‌ها را بیاموزید و پس از آن باید قواعد آن را فرا بگیرید.
سلفژ در موسیقی
به‌طور خلاصه، خواندن و نوشتن نت‌های موسیقی را که اغلب با آموزش تئوریک همراه است «سلفژ» می‌گوییم. سه رُکن اساسی را میتوان در آن تفکیک نمود که عبارتند از: خواندن (نت خوانی)، نوشتن (دیکتهٔ موسیقی) و تئوری موسیقی که مفهوم سلفژ را میتوان به مورد اول نزدیک‌تر دانست.
سلفژ از دروس مهم و همیشگی هنرستان‌ها، دانشگاه‌ها و کنسرواتورهای موسیقی دنیاست و تمام نوازندگان، خوانندگان، آهنگ‌سازان، تنظیم‌کنندگان موسیقی و رهبران ارکستر و تمام فعالان عرصهٔ موسیقی باید تسلط کامل بر روی این مبحث داشته باشند.
شش بخش اصلی سلفژ
نت خوانی
هر سازی دارای گستره‌ای از صداها میباشد که می‌تواند از زیرترین تا بم‌ترین آن‌ها را شامل شود. برخی صدا ها و فرکانس ها از اهمیت موسیقیایی بیشتری نسبت به دیگر فرکانس ها برخوردار هستند که ما این صداها را با نت‌های موسیقی می‌شناسیم.
هر قطعه موسیقی که شما می‌شنوید از مجموعه‌ای از این نت‌ها تشکیل شده است که در اولین بخش یادگیری سلفژ نحوه خوانش این نت‌ها را یاد می‌گیریم اینکه چگونه از روی یک صفحه نت نت‌ها را بر روی ساز خودمان پیاده کنیم.
صدا خوانی یا کانتاتی
کانتاتی به معنی خوانش نت‌ها و اجرای آن‌ها به صورت دقیق و با فرکانس صحیح است. به صورت دقیق‌تر کانتاتی یعنی اگر همزمان صدای یک نت از حنجره شخص هنرجو خارج می‌شود دقیقا با صدایی که از یک ساز کوک شده مثل پیانو دیجیتال خارج می‌شود یکی باشد.
ریتم خوانی
یکی از قسمت‌های مهم موسیقی ریتم موسیقیایی است. تمامی‌ترانه‌هایی که ما در طول روزمره می‌شنویم، یا موسیقی‌هایی که به آن‌ها گوش می‌دهیم و در لیست پخش تلفن‌های همراه ما وجود دارد؛ حتی موسیقی‌های مدرن‌تر و سبک‌های جدیدی مثل رپ و موسیقی‌هایی از این قبیل نیز دارای ریتم هستند.
این موضوع که شما چقدر با ریتم‌ها، کشش‌های موسیقیایی، سکوت‌ها و مواردی از این دست آشنا هستید مربوط به بخش ریتم‌خوانی می‌شود. همچنین اجرای دقیق سرضرب نت‌ها و یکنواختی ریتم مربوط به مهارت ریتم خوانی است.
وزن خوانی یا پارلاتی
پارلاتی به مجموع دو تکنیک بالا گفته می‌شود که نت را به صورت سر ضرب با فاصله زمانی مشخص و با نام آن نت ادا کنیم.
دیکته ریتمیک
تمامی‌نت‌هایی که شما بر روی صفحات نت‌نویسی شده برای یک قطعه موسیقی می‌بینید با یک اصول و قاعده مشخصی نوشته شده‌اند که هر کدام از آن‌ها دارای کشش‌های مشخصی هستند. در این مهارت شما می‌آموزید که چطور یک الگوی پارلاتی زمانی که اجرا می‌شود آن را بر روی صفحه کاغذ و حامل‌های موسیقی بنویسید و کشش‌ها را در آن لحاظ کنید.
دیکته ملودیک
در این بخش برای شما یک قطعه موسیقیایی یا یک الگوی کانتاتی پخش می‌شود و شما موظف هستید نت‌های این قطعه را تشخیص دهید و آن‌ها را بر روی پنج خط حامل بیاورید.
آیا برای خوانندگی به خواندن تمام و کمال سلفژ نیاز دارم؟
خیر، برای اینکه خواننده حرفه ای شوید نیاز نیست سلفژ را تمام و کمال یاد بگیرید و به درجه استادی در سلفژ برسید. اما دانستن مباحث پایه ای و کمی تئوری موسیقی، کانتاتی و پارلاتی در حد ابتدایی می تواند برای یک خواننده بسیار بسیار مفید و کاربردی باشد.
خواننده ای که سلفژ می داند، یک خواننده باسواد است.
سلفژ برای چه کسانی لازم است ؟
شاید این را بسیار شنیده باشید که کسانی که می‌خواهند خواننده شوند و خوانندگی یاد بگیرند باید در ابتدا سلفژ بیاموزند ولی خیلی کم پیش آمده از کسی شنیده باشید که یادگیری سلفژ برای نوازندگان حرفه‌ای نیز یک امر حیاتی است. بله اگر شما می‌خواهید یک نوازنده حرفه‌ای باشید نیازمند یادگیری سلفژ به صورت کاملا حرفه‌ای هستید.
همچنین سلفژ برای دسته دیگری از افراد نیز از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و حتی به قول مثل معروف میتوان گفت یادگیری سلفژ برای آن‌ها از نان شب هم واجب‌تر است.
آهنگسازها و تنظیم کننده‌ها دسته دیگری از خانواده بزرگ موسیقی هستند که باید سلفژ را یاد بگیرند و به خوبی بر آن مسلط باشند. این امر ناشدنی است که کسی آهنگسازی کند ولی صداهای مختلف نت‌ها را نشناسد و برای تنظیم کننده‌ها نیز همین امر صادق است نمی‌شود کسی موسیقی و ترانه‌ای را تنظیم کند ولی با قواعد نوشتاری موسیقی و صداها آشنایی نداشته باشد.
سلفژ یا آوازخوانی گروهی یکی از متدهای آموزشی در دوره های تخصصی موسیقی برای کودکان با نام پریموزیک در آموزشگاه موسیقی نیامهر میباشد.
