درباره دوره های آموزش موسیقی به کودکان؛ پریموزیک

در سراسر دنیا و در دهه های اخیر و بعد از همه گیر شدن موسیقی در جای جای این کره خاکی، آموزش موسیقی به کودکان، رنگ و شکل متفاوت و خاص تری به خود گرفت. هنرمندان بزرگ و بنامی در مسیر تهیه و تالیف متدهای آموزشی قدرتمند و جذاب برای کودکان قرار گرفتند که در این بین میتوان به متدهای آموزشی مونته سوری، روش زولتان کدای، امیل دالکروز، کارل ارف و سوزوکی اشاره کرد که توضیحات مختصر و مفیدی در مورد هر یک از این متد خواهم داد.(البته فراموش نکنید که همه این متدهای آموزشی نسبت به جغرافیای زیست آن هنرمند طراحی شده است و قطعا در فرهنگها و ملل مختلف اگر بخواهد ورود کند باید بومی سازی شده و بخش عمده ای از نگرشهای آموزشی دوره ها دستخوش تغییر گردد)

متد آموزشی مونته سوری: سه اصل مهم در این متد آموزشی آوازخوانی/حرکات موزون(رقص) و تجربه و عمل میباشد. ایراد اساسی که به این شیوه آموزشی وارد است صرف نظر از فعالیتهای گروهی نوآموزان و توجه بیش از اندازه به مهارتهای فردی آنها میباشد.

متد آموزشی کدای: زولتان کدای توجه ویژه ای به آموزش موسیقی به صورت آکادمیک به کودکان داشت و به همین جهت شیوه های آموزشی او در اوایل دهه ۵۰ میلادی جزو واحدهای درسی کشور مجارستان شد. در این متد هم سلفژ وهم آوازخوانی جزو مهمترین مباحث آموزشی است که خالق این متد، شیوه های ابداعی نیز در انتقال مفاهیم به کودکان داشت و محیطی شاد را برای رشد بچه ها لازم میدانست و بر این عقیده بود که بچه ها بعد از آشنایی اولیه با مفاهیم سلفژ میتوانند شروع به فراگیری و نواختن ساز کنند.

متد آموزشی امیل دالکروز: در این متد آموزشی مبحث ریتم، سلفژ و بداهه نوازی اهمیت ویژه ای دارد و بنا به نگرش خاص خالق این متد خلاقیت در انتقال مفاهیم ریتم و اصطلاحا اصلاح ریتم درونی کودکان و همچنین آموزش مفاهیم اولیه سلفژ (سرایش) اهمیت ویژه ای دارند و در نهایت تشویق نوآموزان به خلق ملودی های بداهه میتواند خلاقیت هنری آنها را افزایش داده و در مسیر آموزش موسیقی به آنها بسیار مثمر ثمر واقع شود.

متد آموزشی کارل ارف: در نگرش کارل ارف به آموزش موسیقی به کودکان کشف دنیای جدید و مفاهیم اولیه و ابتدایی موسیقی بسیار مهم است. در واقع ایشان اعتقاد داشتند که در این شیوه، هدف تربیت نوازنده نیست بلکه انتقال مفاهیم موسیقایی بیشتر به صورت ناخودآگاه و گاه به صورت انتقال مهارتهای اولیه موسیقایی است. البته که آموزش مبانی ریتم هم از اهمیت ویژه ای در این شیوه آموزشی برخوردار است. از نظر خالق این متد آموزشی بداهه پردازی هم میتواند نقش مهمی را در شکوفایی استعدادهای نوآموزان ایجاد کند.

متد آموزشی شی نی چی سوزوکی: شی نی چی سوزوکی ویولونیست ژاپنی معتقد بود که توانایی موسیقایی استعداد ذاتی نیست، بلکه قابلیتی است که میتوان آن را پرورش داد. وی معتقد بود که کودکان در جذب و شبیه سازی زبان مادری توانایی بسیار بالایی از خود نشان میدهند، پس با دقت در این موضوع توانست روش نوینی را در آموزش موسیقی به کودکان ابداع کند.

شعار فلسفه متد سوزوکی: «اول شخصیت، بعد مهارت». سوزوکی میگفت: آموزش موسیقی هدف اصلی من نیست، من میخواهم شهروندانی خوب و انسانهایی متعالی تربیت کنم. اگر کودکان از بدو تولد به موسیقی خوب گوش دهند و خود نیز نحوه اجرای آنرا یاد بگیرند، اینکار باعث خواهد شد تا حساسیت، نظم و عشق و علاقه ی آنها نیز گسترش یافته و به تدریج صاحب قلبی دلپذیر شوند. اصولی که در روش سوزوکی به آن تاکید میشود: شروع زود هنگام (از ۳ سالگی)/ مشارکت والدین/ تکرار و تمرین/ گوش دادن(تربیت شنوایی)/ مشاهده (کشف و شهود) / سطوح آموزشی درجه بندی شده/ مربیان آموزش دیده/ اجرای چندین باره تا رسیدن به سطح تسلط کامل/ کار گروهی/ اجراهای عمومی، سوزوکی میگوید: «به خاطر کودکانمان به ما اجازه دهید از زمانی که در گهواره هستند به آنها آموزش موسیقی دهیم تا در آینده از ذهنی اصیل و احساس های والایی از ارزش ها و توانایی های درخشان داشته باشند»

حالا که پنج تا از مهمترین متدهای آموزشی موسیقی به کودکان آشنا شدیم بهتر است کمی در مورد متد پریموزیک صحبت کنیم.

همانطور که مستحضر هستید مبحث آموزش در تمامی مقوله ها و تمامی سطوح در کشور ما، ایرادها و اشکالات اساسی دارد که در این بین مباحث آموزش موسیقی در سطوح مختلف دچار بیماری مزمنی است که هر چه زودتر باید علاجی برای آن پیدا کرد. در این بحث که روی صحبتمان مرتبط به آموزش موسیقی به کودکان است، بیشتر به این مقوله آموزشی خواهیم پرداخت.

بنده از سال ۱۳۷۹ خورشیدی به صورت مستقیم و در جایگاههای مختلف در جریان روند آموزشی موسیقی بوده ام. گاه در کسوت معلم، گاه در کسوت منشی آموزشگاههای موسیقی، گاه در جایگاه مشاوره آموزشی، گاه در کسوت امور تبلیغاتی آموزشگاهی، گاه در کسوت فروشنده فروشگاه آلات موسیقی و گاه به عنوان مشاور و ناظر تهیه، تالیف و تولید کتابهای مرتبط با موسیقی و از سال ۱۳۹۵ به این سو هم در کسوت مدیریت آموزشگاه شخصی اینجانب. در این سالها یکی از مهمترین دغدغه های من آموزش موسیقی به کودکان بوده و هست. بعد از بررسی و مطالعه فراوان در مورد متدهای آموزشی مختلف و بررسی عملکرد آموزشگاهها و مدرسین گوناگون و مدنظر گرفتن جغرافیای زیستی و فرهنگی ایران و با علم به اینکه آموزشهای فراگیر کنونی در ایران بسیار گسسته و غالبا مبتنی بر تجربیات فردی مدرسین این امر و گاه برگزاری این کلاسها بیشتر در راستای تامین مالی آموزشگاهها بدون هیچ هدفی و نداشتن سیلابس آموزشی مدون و برگزاری دوره های به اصطلاح ارف که بسیار با شیوه اصلی این دوره فاصله دارد و هدر شدن زمان کودکان در غالب این دوره ها  مبادرت به تهیه و تنظیم متد آموزشی جدیدی بنام پریموزیک نمودم. بدیهی است که کودک امروز فاصله بسیار زیادی با کودکان دهه های پیشین دارد و نیازها، عملکرد ذهنی، آموزش پذیری و فرهنگ شنیداری کودک، فرهنگ اجتماعی و تکنولوژی امروز بسیار متفاوت تر از ۵۰ سال پیش است.

قبل از تدوین و تالیف متد آموزشی پریموزیک، بیش از ۷ سال دوره مطالعاتی تدوین این متد به طول انجامید و بعد از برگزاری ساعتها جلسه با افراد مرتبط با آموزش موسیقی بالاخره از اوایل سال ۱۳۹۸ خورشیدی اقدام به برگزاری فازبندی شده این دوره ها در آموزشگاه خودمان کردیم. و در این مدت تلاشمان بر این بود که بخش عمده ای از این کاستی ها و حفره های دوره های آموزشی پریموزیک را برطرف نماییم. و خوشبختانه از ابتدای سال ۱۴۰۱ خورشیدی به مرحله فاز ۶ و مرحله نهایی برگزاری این دوره ها به صورت تمام کمال نائل آمدیم. اگر بخواهم مختصر در مورد نکات مهم و نگرشهای اصلی این دوره ها بپردازم لطفا تا پایان این متن با من همراه باشید.